jul 18 2013

Jaloezie is iets om serieus te nemen

Jaloezie is iets om serieus te nemen

in: relatie-gevoelens (kort wat relatie-gevoelens op een rij)

Veel mensen hebben het idee dat jaloezie een emotie is die mensen “niet zouden moeten hebben”. Het lijkt een beperkende emotie te zijn als je ‘m alleen maar bekijkt vanuit de partner die behoefte heeft aan het uitleven van dingen.
Daarmee wordt het een gevoel dat je voornamelijk “niet moet voelen” of zelfs dat je het zou moeten willen “weg stoppen” als je politiek correct “ruimdenkend” zou willen zijn.

De aanhalingstekens laten al zien dat ik daar iets anders, en iets genuanceerder, over denk.

Mijn stelling: Jaloezie is een gevoel dat je tegen zult komen in polyamorie. Bij jezelf en/òf bij je partner(s).

En dan eigenlijk gelijk nog maar een tweede stelling:

Jaloezie is niet eens “één gevoel”!
Het is een cluster van geheel verschillende(!) gevoelens. Van angst -soms zelfs vermomde paniek-, via boosheid, zelfhaat en onzekerheid en angst… Oh, had ik angst al genoemd?


Want natuurlijk staat jaloezie vaak óók in de hoek van de (sociale) angsten en angst is een gevoel dat tot actie aan zet. Maar wie zegt dat je niet bang zou mogen zijn?
Angst is namelijk soms (helaas) volledig terecht en verdwijnt al zeker niet door de opdracht aan jezelf of aan je partner “dat je niet bang moet zijn” (oh en verwar jaloezie hier even niet met afgunst, daar heb ik het elders over).

Angst voor verlies

Jaloezie is vaak direct ingegeven door angst voor verlies. Om precies te zijn: “de angst voor verlies van de relatie met jouw partner”, wanneer we het hebben over jaloezie in de relatie. Ik denk dat het terecht is om dat gevoel van (angst voor) verlies serieus te nemen, wanneer je beiden nadenkt over jaloezie. Bijvoorbeeld, als je gaat kiezen voor polyamorie, denk dan even na over de vragen als: “wat hou je over in de relatie dat jou uniek maakt?”, en “verlies ik daarmee misschien niet meer dan ik aan kan?” Als je een relatie hebt waarin jij de primaire partner bent. Hoe zal ik dat dan nog kunnen zien? Hoe laten we dat nog zien aan elkaar? Als je kiest voor een “secundaire relatie”, hoe zorg je dat hetgeen je krijgt ook inderdaad genoeg voelt voor jouw relatie-behoefte”.

Een relatie is vaak meer dan dat je verliefd bent op elkaar. Maar vrijen met een ander kan wel even een soort verliefdheidsgevoelens opwekken. “Kan jouw partner dat wel, op meerdere mensen verliefd zijn?” Is jouw partner in staat om van meerdere mensen te houden, om de aandacht te spreiden over meerdere mensen tegelijkertijd?
Aan de andere kant… ben jij wel in staat om werkelijk àl de behoeften van jouw partner in te vullen?

Mijn stelling: iedere relatie heeft op den duur ergens een beetje te maken met jaloezie, poly of niet. Jaloezie op vriend(inn)en, collega’s die zoveel tijd doorbrengen, werk dat zó veel van de aandacht krijgt, kinderen die zó veel van de zorg krijgen… om maar een paar veel voorkomende dingen te benoemen. We idealiseren de monogame liefde soms. “Moet je werkelijk wel vrezen dat je kwijt bent wat je vreest te verliezen?”
Heel klassiek dichotoom gedacht: mannen (over het grote gemiddelde genomen) lijken soms eerder jaloerser te worden over seks,en vrouwen eerder over intimiteit in relaties met anderen. Homo- hetero of bi-seksueel er zijn een hoop onderzoeken die deze schijnbaar biologische basis voor jaloezie lijken te ondersteunen. Maar als altijd: de spreiding in de twee groepen is groter dan het verschil tussen de twee groepen. Dat betekent in de praktijk dat het er eigenlijk niet to doet of je man, vrouw, ho, he of bi bent. Je zult je moeten leren verhouden met de jaloezie over de dingen die jij voelt…
en je zult je moeten afvragen of jouw angst voor het verlies vooral door jouw situatie (relatie) komt of dat het vooral een angst is van jezelf, die je waarschijnlijk in een volgende relatie ook weer net hetzelfde zal gaan voelen als je na de verliefdheidsfase in een commitment-relatiefase komt.

Jaloezie uit onzekerheid

Jaloezie kan ook een gevoel zijn dat kan ontstaan vanuit onzekerheid over jezelf.
Als ik inderdaad erg onzeker ben over mijn eigen aantrekkelijkheid of als ik het idee heb dat ik als mens niet zo interessant ben voor anderen, dan kan ik bijvoorbeeld zo’n grote behoefte krijgen aan bevestiging -zeker als ik verwacht dat mijn partner voortdurend mijn angst zal weg nemen dat ik “onvoldoende zal zijn”– dat het gevoel van jaloezie echt niet te voorkomen zal wezen in mijn relaties, dat dit gevoel bij mij hoort, en niet eens zozeer bij de partner(s) in mijn leven.

Als ik mijzelf niets geef, dan zal ik het moeilijker vinden als mijn partner mij even iets minder dreigt te gaan geven.

Je kunt dan gaan vergelijken.
Er zijn altijd aspecten aan de ‘andere partners’ die jou aan het twijfelen kunnen brengen: is iemand jonger of knapper of rijker of slanker of langer haar of modieuzer of… of… Die dingen daar kan je enorm op gaan focussen en dan kan dat echt enorm je onzekerheid voeden.
Het kan best eens goed zijn om jouw partner te vragen waarom die voor jou kiest, dat kan je helpen om je zelfwaarde te herkennen En dan kan je natuurlijk enorm gaan trekken aan jouw partner om de aandacht op jou te richten, dan kan je enorm gaan proberen om die vergelijking ‘in te halen’ en proberen om iemand te zijn die je niet bent. Dat kan je motiveren om een betere versie van jezelf te worden maar het kan ook maken dat je jezelf kwijt raakt in een poging om ‘beter’ te zijn dan die ander, en dan is het een minder heilzame weg.

Je kunt bang zijn te verliezen.
De angst voor verlies kan ook voorop staan. “Dan verlies ik mijn partner (en blijf ik alleen achter)”. De angst voor het ‘zwarte gat’ van het verlies. Je kijkt dan niet zozeer naar de andere partner van jouw partner maar meer naar jouw angstbeeld in de toekomst. Dan is het misschien ook best handig om met een coach of therapeut eens wat beter te kijken naar de leegte die je beangstigt. Waarom is het zó eng? Ik zeg niet dat iedereen inwisselbaar is maar tegelijkertijd is het misschien best interessant om eens te kijken waarom dat zó veel angst geeft?

Wat is de richting van het gevoel “jaloezie”?

Het gevoel van jaloezie lijkt te wijzen naar je partner maar het is vaak we handig om ook zeker in de spiegel te kijken. Het is -als je last hebt van jaloerse gevoelens- misschien belangrijk om erbij stil te staan dat je eventueel een onzekerheid in je hebt. Nogmaals, een onzekerheid die je misschien van “buitenaf” kunt proberen in te vullen door jouw partner… terwijl ie eigenlijk van jou is, van binnen.

Best vaak geldt bij jaloezie die oude regel:

Als je met een vinger wijst naar een ander dan wijzen er nog altijd drie vingers naar jezelf…

Waarschijnlijk zal het in die gevallen méér helpen om het er met jouw partner over te hebben dat jij die onzekerheid hebt en dat je er last van hebt. Want uiteindelijk: wat is er mis met en beetje onzekerheid in een goede relatie? Mogelijk kan iemand je gedeeltelijk gerust stellen (en raad je aan: haal dit voor jezelf los van het feit dat jouw partner misschien iets zou laten gebeuren met een ander of niet).
Of mooier nog, misschien kan iemand jou helpen om die angst intern te overwinnen in plaats van dat ie van buitenaf moet worden weggenomen.

Geheimzinnigheid

Jaloezie kan ook een volkomen begrijpelijk gevoel zijn, soms zelfs een terecht gevoel. Jaloerse gevoel ontstaat makkelijk doordat niet duidelijk is wat er eigenlijk aan de hand is. Juist wanneer dingen niet worden uitgesproken (bijvoorbeeld -mogelijk lief bedoeld- uit angst om elkaar pijn te doen). Dan zie je vaak dat er grote fantasieën kunnen ontstaan over de redenen daarvoor.
Wanneer iemand geheimzinnig gaat doen en zeker wanneer er telkens kleine geheimpjes uit komen, dan kan dat aanleiding zijn tot allerhande overspannen ideeën over “àl de dingen die iemand allemaal buiten de relatie doet”.
Jaloezie kan een gevoel zijn dat dan veel groter wordt dan dat er realistisch gezien aanleiding voor is. In een situatie waarin je veel ruimte krijgt om te fantaseren over de dingen die jouw partner allemaal aan een ander mens geeft, nog volledig los van wat jij zelf allemaal van die partner krijgt.

Hoeveel info deel je dan wel?

Je snapt dat het nodig is om -zeker in het kader van poly- er over na te denken wat je wilt delen met elkaar en ook wat je wilt zeggen over wat je deelt met anderen. De meeste mensen kiezen ervoor om niet alle saillante details met elkaar te gaan delen met elkaar omdat dit juist fantasieën aanwakkert. Andere mensen kiezen ervoor om zelfs ronduit weinig te zeggen (dat wordt wel eens “don’t ask, don’t tell” genoemd). Aan de andere kant zijn weer mensen die juist alles delen, nog niet eens omdat ze dat spannend vinden om te horen maar omdat dit juist helpt om de angsten in de ogen te kijken (dat moet je natuurlijk wel even uit privacy-overwegingen met je ‘andere partners’ overleggen).

uit een masterclass monstermovies: het monster dat kijkers fantaseren is altijd véél enger dan het engste monster dat jij kunt bouwen

Als er gevoelens van jaloezie spelen dan kan het er om gaan dat je ofwel te véél ofwel te weinig vertelt over het leven buiten de relatie. En dan is juist het gevoel van jaloezie een mooi ‘kompas’ om op te varen naar een betere manier van communiceren over wat je toch wel doet: als het gevoel minder wordt, dan communiceer je blijkbaar beter met, en vóór elkaar.

Disbalans

Als gezegd: jaloezie kan ook een volkomen terecht gevoel zijn. Jaloerse gevoelens ontstaan door disbalans in de relatie. Jaloezie is een gevoel dat nou eenmaal ontstaat als een ander mens krijgt wat jij graag zou hebben gekregen.

Het is natuurlijk altijd een risico om in een relatie al te veel te gaan kijken naar de onderhandelingsbalans: “krijg ik er wel uit wat ik er in stop?”
Die manier van kijken heeft al snel als ‘oplossing’ dat je “dan maar wat minder moet investeren” of erger nog, dat je manipulatief moet gaan ‘investeren’ waarbij je zorgt dat je genoeg “wisselgeld overhoudt”…

Je voelt al aankomen: die manier om een relatie te onderhouden is vaak de kern voor een hoop relatie-ellende.
Aan de andere kant is het natuurlijk ook wel realistisch om te verwqachten dat de energie die jij in de relatie steekt in de relatie op termijn ook zo’n beetje terug zal moet komen. “Scheve relaties” zijn vaak op allerlei gebieden “scheef”, niet alleen op het gebied van seks oid. Misschien stampt iemand bot over gevoelens heen of heeft iemand geen oog voor de dingen die jij voor de ander zoet of laat. Misschien moeten er relationeel dingen veranderen als jij een terecht gevoel van jaloezie krijgt.

Juist de seksuele of de romantische aandacht voor andere mensen kan ineens een gevoel van jaloezie oproepen dat er eigenlijk iets scheef zit. En laten we helder zijn: dat kan ook zo zijn! Maar zo’n seksueel iets wordt dan makkelijk het “haakje waar je zo veel aan op kan hangen”. Een haakje waar je heel veel aandacht aan kan gaan besteden terwijl ondertussen de relatie gewoon daadwerkelijk scheef blijft op andere gebieden.

Als één van de partners in een relatie dus jaloezie voelt is het verstandig is om samen eens te kijken naar het evenwicht in de relatie. Niet om te gaan plussen en minnen op een “ja maar jij”-toontje. Maar om oog te houden voor de dingen die jouw partner voor jou over heeft omdat jij belangrijk bent voor jou partner. Want soms is er disbalans, soms heb je door de dagelijkse sleur van een relatie uit het oog verloren wat jouw partner voor jou doet, uit zichzelf.

Samenvattend

Ik hoop dat ik wat overzicht heb gegeven om zelf -of eigenlijk liefst samen- na te denken over het gevoel van jaloezie en de rol daarvan in jouw/jullie relaties. Bestaat het? Welke vorm heeft het dan binnen jou of binnen jou partner(s) en/of welke boodschap heeft het aan jezelf en aan de partner(s)?
Hoe ga je er mee om, samen?

Probeer je er van af te komen? Of is het één van jouw gevoelens waar je verantwoordelijkheid voor hebt en wat eigenlijk om zorg vraagt?

Dat soort onderwerpen…
Want, nogmaals,  je ziet vaak dat mensen die jaloezie (h)erkennen gelijk beginnen met het wèg krijgen ervan. Jammer misschien?

Juist dat het gevoel van jaloezie bestaat kan toch ook juist een teken zijn van de diepte van de gevoelens voor elkaar (…)

Stel dat het je compleet koud zou laten wat jouw partner doet of laat, dat is toch ook geen relatiedoel? In die zin zou soms juist de afwezigheid van jaloezie een signaal zijn om serieus te nemen in de relatie.

Hoe doe je de dingen op zo’n manier -als koppel- dat je samen sterker wordt, dat je elkaar helpt bij angsten zonder dat die gebruikt gaan worden als strategie om je partner te controleren. Hoe steun je elkaar zodat de ander zelfzekerder wordt… sterker, rustiger, mooier op een realistische manier. Hoe zorg je ervoor dat je allebei groeit en een mooier leven leidt doordat je in relatie bent? Het onderzoeken van elkaars jaloerse gevoelens kan hierbij helpen.

één plus één is drie in een goede relatie…
òf misschien is soms juist maar éénderde…
…beetje afhankelijk van de relatie tussen die twee, dus…

Contact?

Als je behoefte hebt aan een gesprek over dit soort relatiegevoelens:

neem even contact op via de contactpagina